Dna moczanowa

Dna moczanowa (określana także jako artretyzm) to dokuczliwe stany zapalne stawów, powodowane przez kryształki kwasu moczowego.

Choroba może dotyczyć różnych stawów, najczęściej jednak jest to dna moczanowa palucha (dużego palca w stopie), a precyzyjniej pierwszego stawu śródstopno-palcowego. Dolegliwości w tym miejscu nazywane są podagrą. Rzadziej występującym schorzeniem jest:

• dna moczanowa palców u nóg (innych niż paluch),
• dna moczanowa palców u rąk (chiragra),
• dna moczanowa łokcia,
• dna moczanowa barku (omagra),
• dna moczanowa kolana (gonagra),
• dna moczanowa stawu skokowego (może być odczuwana jako ból śródstopia).

Objawami artretyzmu są nagłe, silne ataki bólu, zaczerwienienie i tkliwość stawów, często stawu u podstawy dużego palca stopy. Dolegliwości pojawiają się nieoczekiwanie, czasami wybudzają pacjenta ze snu z uczuciem palenia w obrębie palucha. Choroba może pojawić się u każdej osoby, szczególnie jednak dotyczy mężczyzn i kobiet po menopauzie.

Objawy dny moczanowej:

• Silny ból stawu, najczęściej u podstawy palucha, ale – jak wspomnieliśmy wcześniej – może dotyczyć również innych stawów stopy, stawu skokowego, kolanowego, stawów rąk i nadgarstków. Dolegliwości bólowe są najbardziej uciążliwe w ciągu pierwszych kilku godzin.
• Przewlekły dyskomfort może utrzymywać się jeszcze przez kilka tygodni. Kolejne ataki dny są zwykle dłuższe i obejmują większą liczbę stawów.
• Zajęty staw jest zaczerwieniony, obrzęknięty, tkliwy i ucieplony.
• W miarę postępu choroby zmniejsza się ruchomość stawu objętego procesem zapalnym.

Przez wiele lat pacjent może nie odczuwać żadnych objawów dny moczanowej. Jedynym sygnałem dolegliwości może być hiperurykemia, czyli podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi. Z biegiem czasu pojawiają się dolegliwości bólowe. Dna moczanowa często rozpoczyna się od stanu zapalnego w obrębie palucha, a wraz z postępowaniem schorzenia, problemy mogą objąć także inne stawy.

Przyczyny dny moczanowej:

U podłoża dolegliwości leży stan zapalny związany z odkładanie się w stawie kryształów soli moczanowych. Ich źródłem jest zwykle wysokie stężenie kwasu moczowego we krwi. Kwas moczowy powstaje w procesie metabolizmu puryn, związków, które naturalnie występują w naszym organizmie oraz są dostarczane z żywnością. Szczególnie dużo jest go w czerwonym mięsie, podrobach, owocach morza i napojach alkoholowych (piwo). W warunkach prawidłowych kwas moczowy rozpuszcza się we krwi i jest usuwany z organizmu przez nerki. Jeśli jest go zbyt dużo lub z jakiegoś powodu nerki nie usuwają go skutecznie, moczany wytrącają się w stawach i otaczających tkankach w postaci ostrych kryształów i są przyczyną stanu zapalnego, bólu i obrzęku.

Kryształki soli moczanowych odkładają się z m miejscach słabiej ukrwionych, dlatego dotyczą przede wszystkim stawów (w tym stóp i rąk).

Czynniki ryzyka:

Określone czynniki predysponują do wysokiego stężenia kwasu moczowego we krwi. Należą do nich:

1. Dieta (szczegóły w akapicie powyżej).
2. Otyłość – w tych warunkach nasz organizm produkuje więcej kwasu moczowego.
3. Niektóre choroby – nieleczone nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, zespół metaboliczny, przewlekłe choroby serca i nerek.
4. Niektóre leki – np. diuretyki tiazydowe stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, aspiryna oraz leki immunosupresyjne, używane do tłumienia reakcji odrzucania przeszczepionego narządu.
5. Wywiad rodzinny dny moczanowej.
6. Wiek i płeć – mężczyźni mają wyższe podstawowe stężenie kwasu moczowego we krwi, u kobiet rośnie ono po menopauzie.
7. Przebyty niedawno zabieg operacyjny lub uraz.

Powikłania dny moczanowej:

1. Dolegliwość może nawracać. Nieleczona dna moczanowa jest przyczyną uszkodzenia stawów.
2. Duża ilość kwasu moczowego w krwi prowadzi czasem do wytworzenia podskórnych guzków w okolicach dłoni, łokci, stóp i ścięgien Achillesa. Nie są zazwyczaj bolesne, ale przy napadzie dny brzękną i stają się tkliwe.
3. Kamica nerkowa – kryształki soli moczanowych mogą wytwarzać się także w nerkach i być budulcem kamieni nerkowych.

Nieleczona dna moczanowa może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, w tym nieodwracalnych zmian zwyrodnieniowych stawów oraz ograniczenia ich ruchomości.

Leczenie dny moczanowej:

Terapia farmakologiczna jest stosowana doraźnie podczas ataku dny moczanowej oraz przewlekle w celu zapobieżenia kolejnym napadom i zmniejszenia ryzyka powikłań. Po więcej informacji warto odwiedzić poradnię reumatologiczną w celu przeprowadzenia odpowiedniego wywiadu lekarskiego.

Do leków stosowanych w czasie ataku dny i w celach profilaktycznych zalicza się:

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak naproksen czy ibuprofen mogą być stosowane w wyższej dawce w ostrym epizodzie choroby i mniejszej w celach zapobiegawczych.
• Kolchicyna – skuteczna w obniżaniu stężenia kwasu moczowego we krwi i zmniejszaniu dolegliwości bólowych. Jej zastosowanie ograniczają czasem działania niepożądane: nudności, wymioty i biegunka.
• Kortykosteroidy – podawane w formie doustnej lub w postaci iniekcji do stawu hamują stan zapalny i zmniejszają dolegliwości bólowe.

Jeśli ataki dny zdarzają się często lub są wyjątkowo bolesne, lekarz reumatolog może zalecić terapię ograniczającą ryzyko powikłań. Lekiem stosowanym w tym wskazaniu jest allopurinol, inhibitor syntezy kwasu moczowego.

Profilaktyka:

W okresie bezobjawowym pewne wskazówki żywieniowe mogą pomóc w zapobieganiu atakom dny. Warto wyeliminować lub przynajmniej ograniczyć produkty spożywcze bogate w puryny (np. niektóre ryby, w tym ryby wędzone oraz tłuste mięsa).

1. Nie zapominaj o właściwym nawodnieniu. Słodkie napoje zastąp wodą.
2. Ogranicz lub wyklucz z diety napoje alkoholowe, a szczególnie piwo.
3. Dobrym źródłem białka będą niskotłuszczowe produkty nabiałowe.
4. Ogranicz spożycie czerwonego mięsa, drobiu i ryb.
5. Utrzymuj prawidłową masę ciała – najlepiej zwiększając aktywność fizyczną, trzeba jednak pamiętać o nieobciążaniu stawów już zajętych chorobą.

W profilaktyce dny moczanowej ważne jest także robienie przerw między posiłkami oraz ich unikanie bezpośrednio przed snem. Ograniczy to kumulowanie się kwasu moczowego we krwi.