Lordoza szyjna – jej fizjologia, zaburzenia i sposoby postępowania

Kręgosłup człowieka składa się z  kręgów, które tworzą odcinki. Wyróżniamy odcinek szyjny kręgosłupa zawierający 7 kręgów, odcinek piersiowy – 12 kręgów, odcinek lędźwiowy – 5 kręgów oraz odcinek krzyżowy i guziczny na które przypada po 5 kręgów zrośniętych w fazie rozwoju płodowego.

Kręgosłup pełni przede wszystkim funkcję podporową. Podstawowym zadaniem kręgosłupa jest utrzymywanie konstrukcji szkieletu, stanowienie stałego punktu odniesienia dla ruchomych kończyn i głowy, oraz miejsca przyczepu mięśni i narządów wewnętrznych, a także ochrona najwrażliwszej na urazy części ośrodkowego układu nerwowego – rdzenia kręgowego. Do tego celu niezbędna jest duża stabilność konstrukcji kręgosłupa.  Kręgosłup nie jest jednak prostą i sztywna konstrukcją. Na jego przebiegu występują krzywizny zwane kifozami i lordozami, które 17-krotnie zwiększają odporność kręgosłupa na przeciążenie.

Co to jest kifoza i wygięcie kręgosłupa ?

Kifozą nazywamy wygięcie kręgosłupa w tył – dogrzbietowo. Kifoza występuje w odcinku piersiowym kręgosłupa. Lordoza jest to fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w przód – dobrzusznie. Występuje ona w odcinku szyjnym, tworząc lordozę szyjną kręgosłupa oraz w odcinku lędźwiowym – tworząc lordozę lędźwiową.

Wszystkie te krzywizny powodują ustawienie kręgosłupa w kształcie podwójnej litery S (patrząc z boku) . Ma to na celu przystosowanie do pozycji stojącej u człowieka, amortyzację wstrząsów podczas chodu oraz zabezpieczenie prawidłowej ruchomości poszczególnych składowych kręgosłupa względem siebie.

Najbardziej ruchomym odcinkiem kręgosłupa jest odcinek szyjny. Odbywają się w nim ruchy zgięcia do przodu i do tyłu, zgięć bocznych oraz rotacji. Lordoza szyjna, a także połączenie głowowo-szyjne zapewniają odpowiednią podporę dla ważącej koło 4 kilogramów głowy.

Co to jest lordoza szyjna?

Lordoza szyjna to naturalne wygięcie kręgosłupa w stronę brzucha o łukowym kształcie. Czasem jednak pojawiają się zaburzenia natury fizjologicznej w obrębie kręgów szyjnych.

Najczęściej występującym problemem związanym z odcinkiem szyjnym kręgosłupa jest zniesienie lordozy szyjnej – co to znaczy? Występuje ono, gdy fizjologiczne wygięcie kręgosłupa w przód zmniejsza się. Powodem takiego ustawienia szyi jest najczęściej ból, którego przyczyną mogą być zmiany zwyrodnieniowe w obrębie kręgosłupa szyjnego, zmiany przeciążeniowe, uraz lub dyskopatia.

Zniesienie lordozy szyjnej – przyczyny

Do uszkodzeń w obrębie odcinka szyjnego, a co za tym idzie do zniesienia lordozy szyjnej może dojść w wyniku nagłego urazu jak np. wypadek samochodowy. Występuje wtedy objaw „smagnięcia biczem”, gdzie kręgosłup wykonuje bardzo gwałtowny wyprost, a następnie zgięcie. Może to prowadzić do uszkodzenia tzw. struktur miękkich kręgosłupa jak przyczepy mięśni, więzadła czy powięzi. W odpowiedzi na takie nagłe przeciążenie kręgosłupa mięśnie odruchowo napinają się. Pacjent odczuwa wtedy ograniczenie ruchomości szyi, ból, a niekiedy także zawroty głowy, nudności lub zaburzenia równowagi. Stan taki może utrzymywać się bardzo długo i w konsekwencji przejść w fazę przewlekłą, która bez wdrożenia odpowiedniego leczenia istotnie utrudnia codzienne funkcjonowanie.

Zniesienie fizjologicznej lordozy szyjnej może być również spowodowane przewlekłymi przeciążeniami kręgosłupa szyjnego, jak na przykład wieloletnią pracą siedzącą przed komputerem. W mechanizmie tym dochodzi do stopniowego, powolnego procesu uszkodzenia tkanek miękkich kręgosłupa, patologicznej zmiany ustawienia kręgów szyjnych, uczucia sztywności karku i ramion czy ograniczenia ruchomości szyi. Stres jest czynnikiem, który sprzyja nadmiernemu napięciu mięśni karku, co w konsekwencji może prowadzić do patologicznego ustawienia (spłycenia) lordozy szyjnej.

Przyczyn zniesienia lordozy szyjnej można doszukiwać się również w stopniowo rozwijających się zmianach zwyrodnieniowych odcinka szyjnego kręgosłupa. Przybieranie nieprawidłowej postawy czy niewłaściwe nawyki związane z częstym pochylaniem głowy do przodu mogą przerodzić się w spłycenie lordozy szyjnej w ciągu kilkunastu lat.

Zniesienie lordozy szyjnej – objawy neurologiczne

Wielu pacjentów po zdiagnozowaniu schorzenia zastanawia się, czy zniesienie lordozy szyjnej jest niebezpieczne? Poza bólowymi objawami dolegliwości można wskazać kilka niepokojących symptomów, których obecność może niekorzystnie wpływać na ogólny stan zdrowia organizmu. Niebezpieczeństwo występuje, gdy przesunięty odcinek szyjny zaczyna uciskać na znajdujące się w jego obrębie nerwy obwodowe. Do objawów neurologicznych występujących przy zniesieniu lordozy szyjnej należy zaliczyć m.in. drętwienie kończyn, zawroty głowy, bezsenność, nerwowość, szumy w uszach, a nawet omdlenie wywołane nieprawidłowym dotlenieniem organizmu.

Zniesiona lordoza szyjna – czy da się wyleczyć?

Korekcja postawy i wdrożenie rehabilitacji ma kluczowe znaczenie przy zapobieganiu  dolegliwości bólowych i pogłębianiu zmian w obrębie odcinka szyjnego kręgosłupa. Z myślą o rozpoczęciu prawidłowego leczenia należy w pierwszej kolejności odwiedzić poradnię ortopedyczną.

W Centrum Medycyny FitMedica wielokierunkowo zajmujemy się leczeniem zniesionej lordozy szyjnej i pomagamy w przywróceniu pełnej sprawności ruchowej.

Pogłębienie lordozy szyjnej

Kolejną nieprawidłowością związaną z lordozą szyjną jest jej pogłębienie. Zwiększenie fizjologicznej lordozy szyjnej w połączeniu ze zwiększoną kifozą piersiową opisywane jest jako „wdowi garb”. Jest to zaburzenie postawy,   które objawia się  zgrubieniem karku w okolicy przejścia szyjno- piersiowego. Jest to związane z  utrwalonym napięciem mięśni prostowników w odcinku szyjnym kręgosłupa, przykurczem mięśni piersiowych oraz barkami wysuniętymi do przodu. Pogłębianiu takiego ustawienia lordozy szyjnej sprzyja wielogodzinna praca w utrwalonej pozycji skulonej, a także czynniki emocjonalne takie jak wycofanie, zrezygnowanie czy strach.

Leczenie lordozy szyjnej – jak przebiega?

Leczenie dolegliwości bólowych związanych z nieprawidłowym ustawieniem lordozy szyjnej należy zacząć od konsultacji w poradni ortopedycznej lub u fizjoterapeuty. Aby odpowiednio zdiagnozować problem lekarz lub fizjoterapeuta przeprowadza wywiad z pacjentem, bada go manualnie, a w razie potrzeby zleca wykonanie dodatkowej diagnostyki, takiej jak zdjęcie RTG lub rezonans magnetyczny. Następnie ustala z pacjentem proces leczenia. Jedną z metod leczenia zaburzeń fizjologicznej krzywizny kręgosłupa szyjnego jest rehabilitacja.

Fizjoterapeuta za pomocą terapii manualnej, zabiegów fizykoterapeutycznych, ćwiczeń wzmacniających i rozciągających mięśnie pracuje z pacjentem nad poprawnym ustawieniem kręgosłupa i ograniczeniem zniesienia lordozy szyjnej.

Terapia manualna w leczeniu lordozy szyjnej

W terapii manualnej stosuje się mobilizację stawów kręgosłupa, manipulacje, trakcje, pracę na tkankach miękkich, igłoterapię, rozluźnianie mięśniowo-powięziowe, a także terapię punktów spustowych. By utrwalić efekt osiągnięty w trakcie terapii manualnej można zastosować metodę taśm elastycznych, które poprzez odpowiednią aplikację na skórę  powodują odciążenie napiętych mięśni. Po odzyskaniu prawidłowej ruchomości stawów kręgosłupa wprowadzane są ćwiczenia mające na celu naukę prawidłowej postawy ciała, wzmocnienie osłabionych mięśni, a także poprawę stabilizacji odcinka szyjnego kręgosłupa, po to by podobne problemy nie pojawiały się w przyszłości. Odpowiednio przeprowadzona terapia pozwala w wielu przypadkach na częściowe „odwrócenie” lordozy szyjnej.

Profilaktyka

Bardzo ważną kwestią jest profilaktyka, nauka codziennego funkcjonowania i unikanie czynników wywołujących ból. Należy odpowiednio dostosować swoje miejsce pracy, usunąć z otaczającego środowiska przedmioty i sprzęty wymuszające ruchy głowy i szyi, które mogą przeciążać kręgosłup. Należy minimalizować ilość szkodliwych sytuacji stresowych, a przede wszystkim dbać o swoją kondycję fizyczną, systematycznie ćwiczyć i nie bagatelizować wczesnych objawów bólowych kręgosłupa.

Warto wiedzieć, że spłycenie lordozy szyjnej ma najczęściej charakter nabyty. Oznacza to, że w wyniku opisanych wyżej złych nawyków nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa pogłębia się. Osoby, które pracują długo w pozycji siedzące, powinny raz na godzinę wstać i pospacerować, zalecane są również proste ćwiczenia pozwalające rozciągnąć mięśnie i „rozruszać” szyjny odcinek kręgosłupa. Ma to duże znaczenie w profilaktyce problemów z lordozą szyjną.

Lordoza szyjna – ćwiczenia

Przy spłyceniu lordozy szyjnej warto postawić na ćwiczenia przynoszące ulgę w bólu, które mają również prewencyjny charakter. Jednym z łatwiejszych do wykonania w domu są skręty głowy na boki z brodą pochyloną ku mostkowi. Przed rozpoczęciem ćwiczenia warto usiąść na krześle i przybrać wyprostowaną postawę, a następnie przycisnąć brodę do szyi (w miarę możliwości zakresu ruchu). W takim ułożeniu należy obracać powoli głowę do boku – w lewą i prawą stronę. Warto wykonać około 6 powtórzeń skrętów na jedną stronę.

Jaka poduszka przy zniesionej lordozie szyjnej?

Prawidłowa postawa podczas snu przy zniesionej lordozie szyjnej przynosi wiele korzyści. Osoby dotknięte dolegliwością powinny wypróbować specjalne poduszki ortopedyczne wykonane z pianki, które mają wgłębienie umożliwiające właściwe ułożenie karku podczas snu. Dzięki takiej poduszce kręgosłup zyskuje dodatkowe wsparcie zgodne z fizjologią organizmu.

Zniesienie lordozy szyjnej – leczenie farmakologiczne

Niekiedy jednak rehabilitacja nie przynosi spodziewanych efektów, a dolegliwości bólowe utrzymują się. Lekarz ortopeda może wówczas zastosować terapię farmakologiczną, przepisując pacjentowi leki. Mają one zwykle działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne lub rozluźniające (miorelaksacyjne).

Przyspieszają procesy gojenia się uszkodzonych tkanek, zmniejszają napięcie mięśni odpowiadających za nieprawidłowe ustawienie kręgosłupa, a także łagodzą dolegliwości bólowe.

Zniesienie lordozy szyjnej – leczenie operacyjne

Lekarz może także skierować pacjenta do leczenia operacyjnego. W przypadku schorzeń pourazowych konieczne bywa zastosowanie kołnierza ortopedycznego, który stabilizuje odcinek szyjny kręgosłupa, zapobiegając dalszym jego uszkodzeniom. Odciąża on naciągnięte mięśnie, więzadła i pozostałe struktury odpowiadające za prawidłowe ustawienie głowy w przestrzeni.

Każdy pacjent jest inny, więc i sposób leczenia musi być dobrany indywidualnie. Najważniejsze to szybko trafić do wykwalifikowanego specjalisty, ponieważ im wcześniej problem z lordozą szyjną zostanie zdiagnozowany, tym krócej trwa leczenie. To dlatego tak ważna jest szybka pomoc ortopedy i fizjoterapeuty, którzy zaplanują proces leczenia, a także poinformują co zrobić, by dolegliwości bólowe nie nawracały.