Łąkotka czy łękotka, czyli najczęstsze uszkodzenia powodujące ból kolana

Łąkotka czy łękotka – od wielu lat używamy zamiennie te słowa. Część pacjentów nie jest pewna i wprost pyta, która forma jest poprawna. Słysząc kilkukrotnie te pytania, postanowiłem odpowiedzieć na początku, by rozwiać wątpliwości. Formą występującą w nomenklaturze anatomicznej jest łąkotka i tę formę powinniśmy znaleźć we wszystkich publikacjach dotyczących dziedziny, jaką jest ortopedia. O ile część osób, która używa słowa łękotka, mogła teraz zadrżeć, to pragnę uspokoić, że według Słownika języka polskiego obie formy (łąkotka i łękotka) są jak najbardziej poprawne. Z tego powodu w tym artykule będziemy ich używać zamiennie.

Łąkotki – ważne struktury w kolanie

Łąkotka to włóknisto-chrzęstna struktura, która znajduje się m.in. w stawie kolanowym. Obecna jest również w stawie skroniowo-żuchwowym i barkowo-obojczykowych, chociaż w tych miejscach znacznie rzadziej ulega uszkodzeniu. W stawie kolanowym dokładnie usytuowana jest pomiędzy kością udową i piszczelową i pełni funkcję pewnego rodzaju „poduszki”, która dopasowuje powierzchnie stawowe kości udowej do powierzchni kości piszczelowej i przenosi obciążenia oraz amortyzuje wstrząsy. Wiele osób jest nieświadomych, że w stawie kolanowym znajdują się dwie łąkotki – boczna i przyśrodkowa – różniące się między sobą wielkością.

Łąkotki dzielą staw kolanowy na dwie części – górną, będącą piętrem łąkotkowo-udowym i dolną, czyli piętro łąkotkowo-piszczelowe. Obie zwrócone są „rogami” do środka powierzchni stawowej i pasmami łącznotkankowymi przytwierdzone są do kości piszczelowej. Od przodu łączy je ze sobą więzadło poprzeczne kolana.

Łękotka kolana odpowiada za stabilność jego stawu. Jej brak może doprowadzić do przedwczesnego pojawienia się zmian zwyrodnieniowych. Zatem pełni ona bardzo odpowiedzialną funkcję, a właściwie przypisuje się jej kilka funkcji. Stabilizuje staw kolanowy i amortyzuje siły nacisku oraz rozkłada je na powierzchnie stawowe – znosi do 60% obciążenia na przedział przyśrodkowy i do 70% na przedział boczny. Łąkotka jest skupiskiem proprioceptorów, czyli receptorów czucia głębokiego, które reagują na zmiany położenia ciała, przez co uczestniczy w odruchach nerwowych. Ma również swój udział w odżywianiu chrząstek, a także rozprowadza maź stawową.

Uszkodzenie łąkotki nie tylko u sportowców

Kolano jest tym miejscem naszego ciała, z którego urazami zmagają się przede wszystkim sportowcy. To newralgiczny punkt obciążany jest w sposób szczególny podczas biegania, a także treningów siłowych. W rzeczywistości uszkodzenie łąkotki to nie tylko problem osób aktywnych. Może do niego dojść podczas wykonywania codziennych czynności.

Nadal jednak z urazami łąkotki zmagają się przede wszystkim sportowcy. To oni stanowią największą grupę pacjentów pojawiających się u ortopedy z podobnym problemem. Uszkodzenie wywołane może być zarówno pojedynczym urazem, jak również kilkoma mikrourazami, które często są bagatelizowane w przekonaniu, że „samo przejdzie”, „samo się wyleczy”. Najczęściej do uszkodzenia dochodzi na skutek obciążenia zgiętego stawu kolanowego, któremu towarzyszy rotacja zewnętrzna podudzia względem uda bądź też rotacja wewnętrzna goleni i szpotawienie (wygięcie na zewnątrz).

Uszkodzenie łąkotki nie jest jednak obce również osobom starszym zmagającym się ze zmianami zwyrodnieniowymi. Ta grupa pacjentów jest narażona na urazy nawet podczas normalnej aktywności, do uszkodzenia łąkotek może dojść np. podczas podnoszenia się z krzesła lub łóżka bądź podczas wykonywania przysiadu.

Należy jednak mieć świadomość, że uszkodzenie łąkotki bardzo często nie jest urazem izolowanym. To oznacza, że dochodzi do niego wraz z uszkodzeniem innych elementów stawu kolanowego. Dużym problemem jest uszkodzenie łąkotki wraz z więzadłem krzyżowym przednim i więzadłem pobocznym piszczelowym. Taki złożony uraz nosi nazwę Triady O’Donoghue’a.

Urazy łąkotki pojawiają się więc w momencie, kiedy przekroczone zostaną jej fizjologiczne granice wytrzymałości bądź też w przypadku uszkodzenia tych struktur, które pozostają z nią w bezpośrednim kontakcie.

Ból kolana i inne objawy uszkodzenia łąkotki

Łąkotka wysyła nam wyraźne sygnały, że potrzebuje naszej pomocy. Pierwszym i charakterystycznym dla jej uszkodzenia objawem jest nagły i bardzo silny ból kolana. Wzmaga się on podczas chodzenia, a także zginania kolana. Odczuwamy go po stronie bocznej lub przyśrodkowej kolana w zależności od tego, która łękotka uległa uszkodzeniu. Już na tym etapie należy zareagować i skonsultować się z ortopedą w celu uniknięcia dalszego pogłębiania się problemu.

Ból kolana to jednak nie jedyny objaw, jakiego możemy doświadczyć. Możemy odczuwać blokowanie i usztywnianie kolana, co nie pozwala na wykonanie ruchu w pełnym zakresie oraz powodować uczucie niestabilności stawu kolanowego. Kolano nierzadko jest obrzęknięte i odczuwamy nadmierne ciepło w jego okolicy. Szczególnie niepokojący jest słyszalny trzask w kolanie pojawiający się w trakcie jego zginania lub prostowania. Osoba dotknięta takim urazem ma także trudności w poruszaniu się, a jej kolano jest niestabilne, co może zaobserwować podczas wykonywania codziennych czynności.

Jeżeli któryś z powyżej wspomnianych objawów zaobserwowałeś u siebie, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Ból kolana to bardzo często sygnał ostrzegawczy, który dzięki odpowiedniej reakcji pozwoli Ci uniknąć zabiegu chirurgicznego.

Łąkotka – leczenie

Leczeniem urazów kolana zajmuje się ortopeda, który nadzoruje terapię  również w przypadku uszkodzenia łąkotki. Przeprowadza wywiad z pacjentem oraz wykonuje badanie fizykalne, czyli przedmiotowe. Rozpoznanie schorzenia nie jest więc trudne, jednak w niektórych przypadkach konieczne okazuje się wykonanie dodatkowych badań, jak rezonans magnetyczny czy USG kolana.

Istnieje kilka metod leczenia łękotki. Przy niewielkich urazach stosuje się leczenie zachowawcze. Może to wymagać unieruchomienia kończyny i pomocy przy poruszaniu się z wykorzystaniem kul. Lekarz zaleca odpowiednie leki przeciwbólowe oraz schładzanie kolana. Należy ponadto poddać się rehabilitacji, która skoncentrowana jest na poprawie siły i stabilizacji, a także przywróceniu pełnego zakresu ruchu.

Inną metodą, która wspomaga odbudowę struktury łękotki, jest proloterapia. To leczniczy zastrzyk, sekret wielu sportowców i ich lekarzy, którzy w ten sposób skutecznie unikają operacji kolana. Proloterapia polega na podaniu w miejsce urazu substancji, która pobudza wzrost stawów, ścięgien, więzadeł i mięśni, stanowi więc metodę stosowaną przy różnego rodzaju urazach. Celem jest stymulacja naturalnych mechanizmów samoleczenia organizmu. Składniki aktywne stosowane w proloterapii doprowadzają do szoku osmotycznego, a ten do reakcji zapalnej. To zmusza białe krwinki do reakcji – by zwalczyć stan zapalny, kierują się w stronę miejsca nakłucia. Zaraz za nimi wędrują trombocyty i fibroblasty, co sprawia, że układane są nowe warstwy zdrowego kolagenu.

Niestety przy większych urazach konieczna okazuje się operacja. Najczęściej jest to artroskopia kolana, polegająca na częściowym wycięciu lub zeszyciu uszkodzonego fragmentu łąkotki. To technika mało inwazyjna, w której wykorzystuje się kamerę i narzędzia chirurgiczne, a w kolanie wykonuje się niewielkie nacięcia.

Łękotka kolanowa jest strukturą słabo ukrwioną, co powoduje, że wolno się goi, dlatego niepokojący ból kolana powinien zmusić Cię do wizyty u dobrego ortopedy. Trzeba pamiętać, że czas regeneracji łąkotki po uszkodzeniu zależy od wielu czynników takich jak stopień i rodzaj urazu, wiek pacjenta oraz indywidualne predyspozycje organizmu do gojenia. W przypadku niewielkiego urazu, nie wymagającego interwencji chirurgicznej, zapewne wystarczy leczenie zachowawcze a sama regeneracja może trwać od kliku tygodni do kilku miesięcy. Nie należy jednak bronić się przed operacją, kiedy lekarz uzna taką metodę leczenia za najodpowiedniejszą. Zarówno po leczeniu zachowawczym, jak również po proloterapii i artroskopii zaleca się rehabilitację, która przyśpiesza proces rekonwalescencji i pozwala wrócić do pełnej sprawności.