Dzskopatia kręgosłupa – diagnoza i leczenie

Jest to powszechnie występująca choroba dyskowa kręgosłupa. Dotyka coraz częściej bardzo młodych ludzi. Jest wynikiem przeciążenia kręgosłupa długotrwale utrzymywaną pozycją siedzącą i niedoborem ruchu.

Czym dokładnie jest dyskopatia?

Dyskopatię potocznie określa się również jako wypadnięcie dysku lub przepuklinę. Dotyczy zmian zwyrodnieniowych i/lub przesunięcia krążków międzykręgowych (potocznie nazywanych dyskami). Dyski to sprężyste struktury oddzielające poszczególne kręgi kręgosłupa – ich rolą jest amortyzacja oraz ochrona przed uszkodzeniami. Dzięki krążkom możliwe jest także poruszanie kręgosłupem (zginanie ciała, obracanie głowy, itd.)

Dysk międzykręgowy zbudowany jest z elastycznego jądra miażdżystego oraz pierścienia włóknistego. Pierścień jest wytrzymałą strukturą, która otacza jądro i utrzymuje określony kształt całej struktury.

Czy dyskopatia to przepuklina?

Jeśli dysk kręgosłupa przemieścił się i uciska na nerwy, powodując ból, drętwienie i spadek siły mięśniowej w obrębie kończyn dolnych, pacjent ma do czynienia z przepukliną. W takiej sytuacji zostaje przerwana również ciągłość pierścienia włóknistego, a jądro miażdżyste stopniowo wydostaje się ze stabilnej struktury.

Rwa kulszowa a dyskopatia również są powiązane – jeśli fragment krążka międzykręgowego uciska nerw kulszowy lub jego korzeń w kanale kręgowym może wystąpić atak rwy kulszowej.

Choroba dyskowa kręgosłupa najczęściej diagnozowana jest u pacjentów między 30. a 50. rokiem życia. Dyskopatia u dzieci występuje z mniejszą częstotliwością i rzadziej kwalifikuje się do leczenia chirurgicznego.

Stopnie dyskopatii – etapy uszkodzenia krążka międzykręgowego

Typowe etapy dyskopatii polegającej na zwyrodnieniu i przemieszczeniu się krążka międzykręgowego, to:

• Degeneracja – będąca zwykle efektem przeciążenia lub urazu. Dysk zmienia swój kształt (dochodzi do przesunięcia jądra miażdżystego/pęknięć w obrębie pierścienia włóknistego).
• Protruzja – powstanie wypukliny – jądro miażdżyste „wystaje” poza naturalny obrys, jednak otaczający pierścień włóknisty nie został rozerwany. Jeśli jądro uciska nerwy, pojawiają się dolegliwości bólowe.
• Ekstruzja – inaczej przepuklina – powstaje w sytuacji, gdy jądro znajduje się poza pierścieniem (ciągłość pierścienia została przerwana). Objawia się silnym bólem, zaburzeniami czucia, a nawet problemami z poruszaniem.
• Sekwestracja – na tym etapie jądro miażdżyste zostaje rozerwane, a jego fragmenty mogą przemieścić się w inne miejsca w obrębie kanału kręgowego, powodując dalsze, zwykle bardzo silne dolegliwości bólowe.

Warto mieć świadomość, że już na wstępnym etapie dyskopatii, podczas degeneracji, dochodzi do dehydratacji krążków, czyli ich odwodnienia. Dysk stopniowo traci sprężystość, co zmniejsza zdolność do regeneracji, a w konsekwencji zwiększa jego podatność na uszkodzenia

Diagnostyka dyskopatii polega na ustaleniu przyczyny bólu pleców lub karku pacjenta, bólu promieniującego po nerwach do kończyny dolnej lub górnej oraz innych objawów.

Diagnoza dyskopatii – jak zdiagnozować przepuklinę kręgosłupa?

Wiele osób odczuwających ból kręgosłupa nie wie, gdzie udać się z dyskopatią – jaki lekarz najlepiej oceni stan kręgów i nerwów kręgosłupa. Pierwszym wyborem może być lekarz ogólny, który w pierwszej kolejności skieruje pacjenta do ortopedy.

Diagnozę opiera się o:

• Badanie lekarskie. W zależności od objawów u pacjenta, badania przedmiotowe mogą zawierać jedną lub więcej z następujących czynności:
• Badanie odruchów nerwowych. Test ten polega na stukaniu w konkretne obszary nogi lub ręki za pomocą młotka neurologicznego. Jeśli pacjent wykazuje niewielką reakcję odruchową lub jej brak – to może wskazywać na ucisk lub uszkodzenie korzenia nerwu rdzeniowego.
• Badanie siły mięśni. W celu uzyskania lepszego zrozumienia tego, czy korzeń nerwu rdzeniowego jest uciskany przez przepuklinę dysku, lekarz może przeprowadzić badanie neurologiczne w celu oceny siły mięśni. Pomaga to w ustaleniu, czy istnieje zanik mięśni, skurcze lub jakiekolwiek nieprawidłowe ruchy.
• Badanie bólu podczas palpacji lub ruchu. Badanie palpacyjne (przez dotyk) pozwala zdobyć informacje o tym, co naprawdę przynosi ból. Na przykład:
  • Ból w okolicy stawu krzyżowo-biodrowego może wskazywać, że pacjent ma zaburzenia czynności stawów krzyżowo-biodrowych.
  • Ból przy prostowaniu nogi może być oznaką ucisku na nerw.
  • Ból podczas nacisku na dolną część pleców może wskazywać na ból wynikający z choroby zwyrodnieniowej krążka międzykręgowego.

Przegląd specyficznych objawów dyskopatii

Kompletny przegląd objawów obejmie lokalizację bólu, opis sposobu, w jaki pacjent ból odczuwa (piekący, kłujący, ostry – przeszywający, jak prąd elektryczny), i czy niektóre rodzaje aktywności, pozycji lub zabiegi sprawiają, że ból odczuwany jest miej lub bardziej.

Przegląd historii medycznej

Pełne tło medyczne jest ważne, aby wykluczyć (lub potwierdzić) inne możliwe przyczyny, które mogą powodować ból pacjenta. Historia zawiera informacje, takie jak powtarzające się jakiekolwiek problemy zdrowotne, poprzednie diagnozy, przebyte zabiegi i operacje chirurgiczne, reakcje na te zabiegi, przyjmowane leki, i inne problemy zdrowotne.

Dyskopatia a ciążą – kobiety po porodzie często odczuwają nasilenie objawów w odcinku lędźwiowym i szyjnym kręgosłupa. Wpływ na rozwój choroby mają hormony, które ingerują w układ tkanek, zmieniając ich elastyczność. Luźniejsza struktura przyczynia się do łatwiejszego wypadania kręgu i ucisku na okoliczne nerwy.

Jakie badania na kręgosłup?

Po uformowaniu opinii na temat przyczyn bólu pacjenta badanie diagnostyczne może prowadzić do potwierdzenia diagnozy lub pomaga w uzyskaniu dodatkowych informacji, takich jak lokalizacja przepukliny dysku i ucisku korzeni nerwowych.

Badania diagnostyczne dyskopatii mogą obejmować:

• Tomografię komputerową. Tomografia komputerowa (CT) skanuje nasze ciało za pomocą promieni rentgenowskich i we współpracy z komputerem formatuje obraz do przekrojów kręgosłupa.
• MRI. Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego (MRI) pozwala lekarzom czulej i dokładniej oceniać nerwy rdzeniowe i anatomię, w tym wysokość dysków, stopień ich nawodnienia i konfigurację.
• Badanie EMG (elektromiografia) – badanie polegające na sprawdzaniu sprawności przewodzenia impulsów nerwowych przez nerw. Pokazuje stopień i rodzaj uszkodzenia nerwów.

Ważne jest, aby pamiętać, że wnioski z badań MRI i innych badań diagnostycznych, nie są same w sobie diagnozą przepukliny dysku lub choroby zwyrodnieniowej krążka. Ważny jest wynik badania pacjenta, a objawy muszą pasować do MRI i innych wyników badań. To prowadzi do uzyskania właściwej diagnozy lekarskiej. Tylko mając właściwą diagnozę, ułożyć można skuteczny plan leczenia dla pacjenta.

Leczenie dyskopatii i kręgosłupa

Aby ustalić skuteczne leczenie, należy spotkać się ze specjalistą od schorzeń kręgosłupa, takim jak ortopeda, neurochirurg lub fizjoterapeuta, konieczne jest uzyskanie dokładnej diagnozy klinicznej. Podstawowe możliwości leczenia bólów to:

• farmakoterapia,
• terapia manualna z mobilizacją tkanek miękkich i manipulacji,
• fizykoterapia,
• kinezyterapia (leczenie ruchem),
• iniekcje okołokręgosłupowe,
• zabiegi operacyjne i inne inwazyjne zabiegi.

W prawie wszystkich przypadkach bólu pleców – ćwiczenia i aktywność fizyczna odgrywają ważną rolę w życiu z dyskopatią i zapobiegają nawracaniu bólu. Z tego powodu ważne jest, aby spotkać się z odpowiednio wyszkolonym fizjoterapeutą, aby szybko i skutecznie uwolnić się od bólu oraz nauczyć się poprawnego wykonywania zalecanych ćwiczeń, a także opracować program ćwiczeń w domu.

Dyskopatia L5-S1 – jedna z najczęstszych form dyskopatii

Dyskopatia L5-S1 (potocznie przepukliną L5 S1) to zmiana patologiczna w obrębie lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Powstaje na skutek przesunięcia krążka międzykręgowego, który uciska na nerwy korzeniowe.

Dlaczego mówimy o dyskopatii L5/S1? L5 to ostatni krąg odcinka lędźwiowego kręgosłupa, sąsiadujący z pierwszym kręgiem kości krzyżowej (S1). Dyskopatia L5-S1 dotyczy zatem przemieszczania się dysku między tymi dwoma strukturami. Krążek L5-S1 jest największym dyskiem w obrębie całego kręgosłupa oraz najbardziej podatnym na uszkodzenia.

Dyskopatia L5-S1 – przyczyny i objawy

Warto wiedzieć, że w odcinku lędźwiowym kręgosłup pracuje bardzo intensywnie. Wszystko to sprawia, że dyskopatia często dotyczy właśnie tego odcinka kręgosłupa. Objawia się zwykle silnym bólem kręgosłupa w odcinku lędźwiowym, który może promieniować do pośladków oraz nóg.

Przy dyskopatii L5 S1 ćwiczenia w domu przynoszą ukojenie w czasie nawracającego bólu. Warto postawić na treningi rozluźniające i wzmacniające mięśnie pleców. Sprawdzi się domowy trening jogi, pilates oraz inne ćwiczenia wykonywane na macie w pozycji leżącej.

Profilaktyka – zapobieganie dyskopatii

• Uprawianie sportu – szczególnie pływanie, ponieważ angażuje niemal cały aparat ruchu i rozluźnia mięśnie szkieletowe, jednocześnie nie obciąża kręgosłupa i stawów. Dla osób bez przeciwwskazań zdrowotnych wskazana jest każda inna forma ruchu: biegane, fitness, sporty zespołowe, a dla mniej aktywnych – po prostu spacer.
• Higiena ruchu – dotyczy to utrzymywanie wyprostowanej postawy podczas siedzenia oraz wplatanie drobnych ćwiczeń angażujących kręgosłup, jeżeli pozycja siedząca musi być utrzymana przez kilka godzin.
• Unikanie przeciążeń – podnoszenia zbyt ciężkich przedmiotów i ich nieodpowiednie chwytanie (powodujące wyginanie kręgosłupa).
• Zdrowa dieta – bogata w wapń, witaminy i mikroelementy utrzymujące układ kostno-szkieletowy w dobrej kondycji.
• Sen – jaki materac na dyskopatię? Dla komfortu i wsparcia kręgosłupa nocą warto postawić na materac odkształcający się pod ciężarem ciała (materac ortopedyczny), który w dodatku zapewnia utrzymanie naturalnej krzywizny kręgosłupa.

Trzeba pamiętać, że w przypadku zaawansowanej choroby dyskowej kręgosłupa nawet zalecane dyscypliny sportowe (takie jak pływanie) mogą sprawiać ból. W takie sytuacji problem najlepiej skonsultować z lekarzem lub fizjoterapeutą. Specjaliści pomogą indywidualnie dobrać najlepsze formy leczenia, rehabilitacji lub profilaktyki.

Dyskopatia a przeciwwskazania zdrowotne – zgodnie z profilaktyką osoba obciążona schorzeniem nie powinna wykonywać ciężkiej fizycznej pracy. Sama dyskopatia nie wyklucza z podejmowania aktywności zawodowej. Osoby, którym choroba uniemożliwia wykonywanie pracy, mogą uzyskać orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. W tym celu należy złożyć odpowiedni wniosek wraz z zaświadczeniem lekarskim o stanie zdrowia i okazać pełną dokumentację medyczną w powiatowym zespole do spraw orzekania o niepełnosprawności.

Zespół lekarzy i fizjoterapeutów FitMedica – wyspecjalizowanych w leczeniu schorzeń kręgosłupa zaprasza do skorzystania z naszej oferty.